Na ruim 75 jaar is er een gezicht voor De tien van ‘Moeder’
Al die jaren wist niemand wie ze waren. Ook elkaar kenden zij niet. Sommigen van hen stonden daar jaar in jaar uit op 4 mei tijdens de dodenherdenking bij het monument ‘Moeder’ in Heinenoord. Sinds kort zijn ze uit de anonimiteit, enkelen van de kinderen en kleinkinderen van de tien mannen, die op 18 februari 1945 op de plek van het monument door de nazi’s zijn doodgeschoten. Eén van die tien schreeuwde vlak voor hij stierf: ‘Moeder’.
Door Dini Heijden
Heinenoord - De nabestaanden zijn gevonden dankzij uitgebreid onderzoek van een werkgroep van Museum Hoeksche Waard. Het museum en de gemeente Hoeksche Waard wilden, 75 jaar na de bevrijding, gezamenlijk een boekje samenstellen over de tien mannen. Behalve hun namen was er nauwelijks iets over hen bekend. Tal van bronnen zijn nageplozen.
Bijeenkomst
Het plan was, de nabestaanden uit te nodigen voor een bijeenkomst op 4 mei 2020 in het museum, waar het boekje, getiteld De tien van ‘Moeder’ zou worden gepresenteerd. Door de maatregelen tegen het Corona-virus kon deze bijeenkomst uiteraard niet doorgaan. Ook een jaar later op 4 mei was een bijeenkomst nog niet mogelijk. Zaterdag 3 juli kwam het gezelschap naar Heinenoord, voor de presentatie van het boekje en een korte bijeenkomst bij het monument. (zie Het Kompas volgende week, of alvast de website)
Liquidatie
Het verhaal van de tien mannen is in beginsel bekend. Zij werden uit de strafgevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehotel’, gehaald en op zondagmorgen 18 februari 1945 gefusilleerd als vergelding voor iets, waarvan zij niet eens wisten dat het was gebeurd. Het ging om de liquidatie door het verzet, van NSB-burgemeester Simonis van Goudswaard, Piershil en Nieuw-Beijerland. Dat gebeurde een dag eerder, zaterdagochtend 17 februari 1945, op de plek waar nu het monument staat. De vermoorde mannen zaten gevangen in het Oranjehotel omdat zij in het verzet zaten. Een aantal deed het verzetswerk met meerdere familieleden, soms zelfs met het hele gezin: een meisje van 7 dat illegale krantjes rond bracht, een moeder die de wapens van haar man verstopte onder de matras van een kinderwagen en zo door Rotterdam trok.
Zij verzorgden onderduikers in huis voor kortere of langere tijd en boden hen een ‘thuis’ onder moeilijke omstandigheden. Echtgenotes, verloofde en kinderen, sommigen kwamen ook in het Oranjehotel terecht, maar zij hebben de oorlog overleefd.
Gezicht gekregen
Na ruim 75 jaar is het onvermijdelijk dat veel kennis over hen niet meer is te achterhalen. In de komende jaren zullen weer archieven en dossiers geopend worden, waarmee waarschijnlijk nog nieuwe informatie boven water komt. Maar met wat wél werd gevonden, hebben de tien namen op het monument toch een gezicht gekregen.
Heel gezin ging soms in het verzet
Op hen was zeker de boze tekst van toepassing die op het Oranjehotel was gekalkt: ’In deze bajes zit geen gajes, maar Hollands glorie potverdorie.’
Boekje te koop
Het boekje, een deel uit de reeks cahiers van Museum Hoeksche Waard, is vanaf 4 juli verkrijgbaar in het museum. De prijs van het boek is: € 7,50.
Column
Elke maand verzorgt iemand van het Museum Hoeksche Waard een column, exclusief voor de lezers van Het Kompas. Omdat er zoveel te vertellen is over de historie van het eiland. Zie voor meer informatie over het museum, openingstijden, adressen en de museumwinkel ook de website: www.museumhw.nl