Keert het vlas ook terug in de Hoeksche Waard?
'Alles komt een keer terug.' Het auto interieur uit de jaren zeventig, met veel bruine en oker tinten duikt bijvoorbeeld nu in steeds meer hedendaagse, elektrische auto's op. Maar zou iets dergelijks ook kunnen gebeuren op andere terreinen, zoals de land- en tuinbouw? Zijn er misschien gewassen die binnenkort een comeback gaan maken?
door Arie Pieters
Mede in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is er vrij recent een studie verricht naar een gewas dat hier in de regio bij heel veel mensen zeker nog wel bekend is: Vlas. En daaruit kwam naar voren dat er wel degelijk serieus moet worden gekeken of men ook in Nederland de vlasteelt weer nieuw leven in kan blazen. 'Ook in ons land?' Ja, want in België en met name Frankrijk is men ondertussen alweer enkele jaren bezig om de vlasteelt uit te breiden. Als vlas een serieuze comeback wil gaan maken in Nederland en eventueel ook in de vroegere 'vlasregio' die de Hoeksche Waard ooit was, is er werk aan de winkel. Vlas werd lang verbouwd in een gebied dat loopt van Normandië in het zuiden, via Noord-Frankrijk en Vlaanderen tot in Nederland. Klimaat en bodemgesteldheid zijn hier vanouds heel gunstig voor de teelt van vlas. In de jaren zestig (met de opkomst van op aardolie gebaseerde kunstvezels) is de teelt erg teruggelopen, zeker in ons land, maar sinds een aantal jaren is in Normandië juist sprake van een doorstart, met bovendien aantrekkelijke economische resultaten. Er is meer vraag dan aanbod van vlas (voor de productie van linnen), en dat geldt met name voor Europese vlas en die vraag nam in 2023 alleen maar toe.
Frankrijk heeft een voorsprong
Op dit moment zou in Frankrijk 160.000 hectaren vlas worden geteeld (lokale bronnen). Frankrijk is daarmee de grootste producent ter wereld. Het vlas wordt geteeld door 20 bedrijven, waarvan 14 particuliere een 6 coöperatieve. De productie van vlas komt daarmee op ongeveer 400 miljoen euro uit, waarvan 90% wordt geëxporteerd. Overigens komt het zaad voor een deel uit Zeeuws-Vlaanderen en Nederland is ook een land van uitgangsmateriaal voor het vlas. Met name de Nederlandse teler Van de Bilt is in Normandië erg bekend. Er is in Frankrijk tot nu toe geen specifieke steun vanuit de overheid voor de teelt van vlas, dat zou echter onder een nieuwe regering kunnen veranderen. Vlas wordt natuurlijk gebruikt voor de productie van linnen (textiel), maar daarnaast worden reststromen van het vlas verwerkt in een groot aantal producten: diervoedertoevoegingen (met name voor paarden en gezelschapsdieren, om een glanzende vacht te krijgen), humane voeding (bijv zaden op broden), kattenbakvulling, brandwerende deuren, linoleum, isolatie, papier etc. De vraag naar 100% Europese linnen is sterk groeiende, en Frankrijk heeft ook een label ontwikkeld: La French Filature, Lin 100% Made in France.
Inhaalslag
Ooit was 's-Gravendeel en de omliggende regio een centrum van de vlasteelt in ons land. En wie weet, misschien komt vlas ook wel terug in de Hoeksche Waard. Als er tenminste een inhaalslag gemaakt kan worden, want momenteel lijken het vooral de Fransen te zijn die de positieve aspecten van dit gewas willen gebruiken om er voor export een succes van te maken. Voorlopig moet onze regio het doen met de historie, zoals enkele oude vlasroterijen, die her en der staan.